Các loại xuất huyết não: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Xuất huyết não là gì?

Xuất huyết não là một dạng đột quỵ xảy ra khi một mạch máu trong não bất ngờ bị vỡ hoặc rò rỉ, dẫn đến việc máu chảy vào mô não. Điều này gây cản trở quá trình cung cấp oxy và dưỡng chất cho tế bào não, gây ra tổn thương nghiêm trọng. Xuất huyết não chiếm khoảng 15% tổng số các ca đột quỵ và có nguy cơ cao đe dọa đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Vì vậy, người bệnh cần được cấp cứu ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ xuất huyết não để hạn chế các biến chứng nguy hiểm.

Các loại xuất huyết não

Xuất huyết não có thể xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau trong hộp sọ và mô não. Các loại phổ biến bao gồm:

1. Xuất huyết trong hộp sọ

Xuất huyết trong hộp sọ nhưng bên ngoài nhu mô não. Loại xuất huyết này thường được chia thành ba dạng:

- Xuất huyết ngoài màng cứng: Máu tích tụ giữa hộp sọ và màng cứng, có thể gây tăng huyết áp, khó thở và dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng hoặc tử vong nếu không được điều trị. Nguyên nhân chủ yếu là do chấn thương, như gãy xương sọ gây rách mạch máu.

- Xuất huyết dưới màng cứng: Xảy ra khi máu rò rỉ giữa màng cứng và màng nhện, có thể diễn tiến theo ba dạng:

+ Cấp tính: Xuất huyết nhanh chóng, tỷ lệ tử vong cao từ 37% đến 90%. Những người sống sót thường bị tổn thương não vĩnh viễn. Nguyên nhân có thể do chấn thương mạnh như va đập đầu, tai nạn xe, hoặc tai nạn thể thao.

+ Bán cấp: Máu không chảy ngay lập tức mà có thể xuất hiện sau vài ngày hoặc vài tuần, thường liên quan đến chấn động não.

+ Mạn tính: Chảy máu diễn ra chậm, thường do các chấn thương nhẹ hoặc do tác động của thuốc làm loãng máu và các vấn đề về cấu trúc não như chứng mất trí.

- Xuất huyết dưới nhện: Là tình trạng máu tích tụ dưới màng nhện và màng mềm. Đây có thể là kết quả của chấn thương đầu hoặc do phình động mạch não. Một trong những dấu hiệu cảnh báo phổ biến là cơn đau đầu dữ dội và đột ngột. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể gây tổn thương não lâu dài hoặc tử vong.

Hình ảnh xuất huyết nội sọ và xuất huyết dưới nhện 

2. Xuất huyết não xảy ra trong mô não

Xuất huyết não trong mô não có thể được phân loại thành hai dạng chính:

- Xuất huyết nội sọ (ICH): Đây là tình trạng chảy máu trong não hoặc giữa não và hộp sọ, có thể yêu cầu phẫu thuật khẩn cấp để loại bỏ lượng máu dư thừa và giảm áp lực cho não.

- Xuất huyết não thất: Xuất huyết xảy ra trong các não thất, là các khoang nhỏ chứa dịch não tủy. Tình trạng này phá hủy tế bào thần kinh và có thể dẫn đến tổn thương não kéo dài. Loại xuất huyết này thường gặp ở trẻ sinh non hoặc trẻ có trọng lượng cơ thể thấp khi sinh.

Hình ảnh xuất huyết nội sọ 

Nguyên nhân gây xuất huyết não là gì?     

Có nhiều nguyên nhân gây ra xuất huyết não, bao gồm:

- Chấn thương đầu: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây xuất huyết não ở người dưới 50 tuổi.

- Huyết áp cao: Tăng huyết áp kéo dài có thể làm yếu thành mạch máu, tăng nguy cơ vỡ mạch máu trong não và gây xuất huyết.

- Phình động mạch não: Khi động mạch não bị suy yếu và phình to, nó có thể vỡ, gây chảy máu vào não và làm tăng nguy cơ đột quỵ.

- Dị dạng động mạch - tĩnh mạch: Các mạch máu trong não có cấu trúc bất thường, dễ bị suy yếu, cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến xuất huyết não.

- Rối loạn máu hoặc chảy máu: Các bệnh như rối loạn đông máu hoặc thiếu máu hồng cầu hình liềm có thể gây giảm tiểu cầu, làm tăng nguy cơ xuất huyết não.

- Bệnh gan: Các vấn đề liên quan đến gan có thể ảnh hưởng đến khả năng cầm máu, làm tăng nguy cơ chảy máu, bao gồm xuất huyết não.

- Khối u não: Một số loại khối u trong não có thể gây chảy máu trong não.

Khối u có thể là nguyên nhân gây xuất huyết não 

Đối tượng dễ gặp nguy cơ xuất huyết não

Xuất huyết não có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, từ trẻ sơ sinh cho đến người trưởng thành. Tuy nhiên, nguy cơ mắc phải tình trạng này thường cao hơn ở những đối tượng sau:

- Người trên 65 tuổi.

- Người có huyết áp cao.

- Người mắc bệnh phình động mạch, dị dạng mạch máu hoặc rò rỉ mạch máu não.

- Người có mức cholesterol cao hoặc mỡ máu cao.

- Người sử dụng các chất gây nghiện.

- Người hút thuốc lá.

- Người đang điều trị bằng thuốc chống đông máu hoặc các loại thuốc làm loãng máu do bệnh lý chảy máu.

- Phụ nữ trong thai kỳ và sau sinh (như tiền sản giật, bệnh lý mạch máu sau sinh, hoặc xuất huyết não thất ở trẻ sơ sinh).

- Người mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến độ bền vững của thành mạch máu.

Các yếu tố nguy cơ làm tăng xuất huyết não 

Triệu chứng thường gặp của xuất huyết não

Các dấu hiệu xuất huyết não có thể khác nhau tùy theo vị trí, mức độ chảy máu và mức độ tổn thương của mô não. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và có xu hướng gia tăng theo thời gian, bao gồm:

- Đau đầu dữ dội và đột ngột.

- Nhạy cảm với ánh sáng.

- Co giật mà không có tiền sử trước đó.

- Yếu hoặc tê liệt một bên cơ thể (cánh tay hoặc chân).

- Buồn nôn hoặc nôn.

- Giảm tỉnh táo, uể oải.

- Thay đổi thị lực (như nhìn đôi).

- Một mí mắt sụp xuống.

- Cổ cứng.

- Khó thở.

- Nhịp tim bất thường.

- Ngứa ran hoặc tê liệt.

- Khó khăn khi nói hoặc hiểu lời nói của người khác.

- Khó nuốt.

- Khó khăn trong việc đọc, viết.

- Mất khả năng vận động tinh (ví dụ: không thể buộc dây giày hoặc mở cửa).

- Run tay.

- Chóng mặt.

- Mất thăng bằng.

- Thay đổi vị giác bất thường.

- Mất ý thức.

Các triệu chứng trên có thể dễ dàng bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác. Vì vậy, khi phát hiện những dấu hiệu này, người bệnh cần được cấp cứu ngay để tránh các nguy cơ đe dọa tính mạng.

Một số triệu chứng nhận biết đột quỵ xuất huyết não 

Xuất huyết não có nguy hiểm không?

Nếu không được điều trị ngay lập tức, xuất huyết não có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến não bộ hoặc thậm chí dẫn đến tử vong. Sự thiếu hụt oxy lên não có thể phá hủy các tế bào não, ngừng quá trình truyền và tiếp nhận tín hiệu giữa não và các bộ phận khác trong cơ thể. Một số biến chứng nghiêm trọng có thể gặp phải gồm:

- Tê liệt hoặc yếu cơ trên một phần cơ thể hoặc toàn bộ.

- Mất trí nhớ.

- Khó khăn khi nuốt, nói hoặc giao tiếp.

- Khó khăn trong việc phối hợp động tác.

- Mất khả năng nhìn.

- Thay đổi tính cách hoặc cảm xúc.

Các phương pháp chẩn đoán xuất huyết não

Để xác định xuất huyết não, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám sức khỏe tổng quát, kiểm tra hệ thần kinh và thu thập thông tin từ tiền sử bệnh lý cũng như triệu chứng. Sau đó, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm sau: Chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cộng hưởng từ mạch máu (MRA).

Các kỹ thuật này giúp xác định vị trí, mức độ và nguyên nhân gây xuất huyết. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu các phương pháp khác như:

- Điện não đồ.

- Chụp X-quang ngực.

- Xét nghiệm nước tiểu.

- Xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC).

- Chọc dò tủy sống.

- Chụp mạch máu (để phát hiện phình động mạch hoặc dị dạng mạch máu).

Chẩn đoán xuất huyết não bằng hình ảnh chụp MRI

Hướng dẫn cách điều trị xuất huyết não

Việc điều trị xuất huyết não phụ thuộc vào vị trí, nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng chảy máu. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng xuất huyết lan rộng. Một số loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

- Thuốc điều trị huyết áp.

- Thuốc giảm đau.

- Thuốc Corticosteroid.

- Thuốc chống trầm cảm.

- Thuốc chống co giật.

- Thuốc giảm viêm.

Đối với những trường hợp nghiêm trọng hơn, bệnh nhân có thể cần phải can thiệp y tế khẩn cấp, như thủ thuật nội mạch để bịt tắc mạch máu bị vỡ hoặc phẫu thuật nhằm cầm máu, giảm áp lực lên não và loại bỏ máu tụ, từ đó hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm.

Kết luận

Bài viết trên cung cấp những thông tin chi tiết về các loại xuất huyết não, nguyên nhân, triệu chứng, các phương pháp chẩn đoán và điều trị. Hi vọng rằng người bệnh sẽ có thêm kiến thức để nhận diện sớm và cấp cứu kịp thời, từ đó bảo vệ tính mạng một cách hiệu quả.